Upadki seniorów – jak je powstrzymać

Problemy z utrzymaniem równowagi to jedna z częstszych przyczyn urazów, jakich doznają starsze osoby. Sprzyja temu zarówno pogorszenie wzroku i słuchu, jak i zaburzenia czucia głębokiego i spadek siły mięśniowej. Co można zrobić, by upadki seniorów należały do rzadkości i jak dostosować miejsce, w którym żyją, do ograniczeń wynikających ze starszego wieku?

Dlaczego po 65. roku życia dramatycznie rośnie ryzyko upadków?

Wraz z upływem lat w organizmie ludzkim zachodzi wiele zmian, które mają wpływ na codzienne funkcjonowanie. Nie każdy odczuwa je w takim samym stopniu ze względu na styl życia, który prowadzimy. To jeden z głównych czynników, który sprawia, że po 65. roku życia bardzo mocno wzrasta ryzyko upadków i co za tym idzie, urazów narządu ruchu. Dlatego dużo wcześniej warto zainteresować się czynnikami ryzyka, których z pomocą działań profilaktycznych można skutecznie uniknąć.

---

---

Upadki w starszym wieku zdarzają się częściej, ponieważ wielu seniorów ma problemy z utrzymaniem równowagi. Wpływ na to ma między innymi:

• pogorszenie:
  • wzroku,
  • słuchu,
  • koordynacji ruchowej,
  • orientacji przestrzennej,
  • czucia głębokiego i powierzchownego,
• postępujące upośledzenie układu kontroli postawy,
• błędne przetwarzanie bodźców czuciowych przez układ nerwowy,
• zwiększenie wychylenia postawnego,
• choroby zwyrodnieniowe,
• otępienie,
• choroby neurologiczne (Parkinson, stwardnienie rozsiane),
• przebyte urazy narządu ruchu,
• wolniejszy czas reakcji.

Nie bez wpływu są też czynniki środowiskowe, które w połączeniu ze wspomnianymi zmianami w ciele, jeszcze bardziej zwiększają ryzyko upadków. Mowa tu o źle dobranych okularach, braku aparatu słuchowego, śliskich powierzchniach, braku poręczy i uchwytów w publicznych toaletach i przy schodach czy też o nieodpowiednim obuwiu.

Test równowagi – sprawdź czy jesteś w grupie ryzyka

Test równowagi dla osób starszych polega na ocenieniu zdolności do utrzymania stabilnej pozycji ciała podczas wykonywania różnych ruchów i zadań, zarówno w spoczynku, jak i w ruchu.

Do wyboru masz między innymi:

Test stania na jednej nodze

W celu jego wykonania stań na jednej nodze, a drugą unieś do połowy podudzia, bez dotykania do tej, na której stoisz. Ręce opuść wzdłuż tułowia, a wzrok skieruj przed siebie. Ryzyko upadku jest większe, gdy nie uda ci się utrzymać tej pozycji przez minimum 30 sekund.

The Step Test

Pomaga ocenić zdolność do utrzymania równowagi przy jednoczesnym pokonywaniu niewielkich przeszkód. W teście jest to stopień o wysokości 7,5 cm. W ramach testu powinieneś przez 15 sekund wchodzić całą jedną stopą na stopień i z niego schodzić. Gdy nie masz problemu z utrzymaniem równowagi, powinieneś zaliczyć w tym czasie około 16-17 wejść każdą stopą.

Tandem Walking Test (TWT)

Ryzyko upadków możesz też określić za pomocą Testu chodu tandemowego. Pomoże ci on również ocenić równowagę statyczną i dynamiczną oraz koordynację ruchową. By to zrobić:

1. postaw stopę jednej nogi przed drugą tak, by stykała się z nią piętą i utrzymaj tę pozycję przez pół minuty (Tandem Stance Test),
2. przejdź po narysowanej linii, ustawiając stopy wzdłuż niej,
3. na końcu linii wznieś się na palcach stóp i obróć o 180 stopni, po czym wróć po linii do miejsca, z którego zacząłeś.

Im wolniej wykonasz ten test, tym większe ryzyko upadków.

Próba Romberga

W celu wykonania testu stań prosto, ściśle złącz ze sobą nogi i opuść ręce wzdłuż tułowia. Zwróć uwagę, czy chwiejesz się w tej pozycji, co może oznaczać zaburzenia czucia głębokiego.

Próba Unterbergera

W tym teście twoim zadaniem będzie marsz w miejscu z wysuniętymi przed siebie wyprostowanymi rękami, a do tego z zamkniętymi oczami. Jeśli nieświadomie kręcisz się powoli wokół własnej osi, może to wskazywać na zaburzenia funkcji błędnika.

Modyfikacje mieszkania zmniejszające ryzyko upadku

Dom, w którym mieszka starsza osoba, powinien mieć wszystkie niezbędne udogodnienia, które zwiększą bezpieczeństwo i ograniczą ryzyko upadków. Ze względu na obecność mebli i różnych sprzętów nie jest to proste, ale możliwe do wykonania. Najlepiej, gdy zrobisz przegląd każdego pomieszczenia i z jednej strony usuniesz to, co może zagrażać seniorowi, a z drugiej zmodyfikujesz je pod jego potrzeby.

---

---

Aby upadki seniorów nie miały miejsca w domu, czyli w miejscu, które powinno być im najbardziej przyjazne:

• sprawdź stabilność krzeseł i zostaw tylko te z wyższymi oparciami,
• obniż półki i szafki, z których starsza osoba korzysta,
• zmień łóżko na niższe, jeśli zajdzie taka potrzeba,
• doświetl każde pomieszczenie,
• meble ustaw tak, by nie stwarzały ryzyka zahaczenia lub uderzenia o nie,
• usuń z podłogi kable,
• podklej dywany, chodniki i wycieraczki a najlepiej zupełnie je usuń,
• zdemontuj progi między pomieszczeniami i wyrównaj to miejsce na wysokość podłogi,
• zamontuj lampkę w przedpokoju na czujnik ruchu, co przyda się w nocy, gdy ktoś zechce skorzystać z ubikacji lub iść do kuchni po coś do picia.

Najwięcej pracy może wymagać łazienka i ubikacja, z których senior korzysta zarówno w dzień, jak i w nocy.
Jeśli ma być bezpieczna:

• na podłodze połóż antypoślizgową matę,
• zamontuj prysznic bez brodzika z odpływem zlokalizowanym w podłodze, jeśli tylko będzie to możliwe,
• z kabiny usuń zamykane drzwi,
• jeśli pozwala na to miejsce, przytwierdź do ściany specjalne siedzisko prysznicowe oraz poręcze i uchwyty,
• miskę WC zamontuj nieco wyżej i dodaj nakładkę z uchwytami, które pomagają przy siadaniu i wstawaniu, a obok sedesu możesz zamontować w ścianie uchwyty i poręcze, których starsza osoba będzie się mogła przytrzymać.

Upadki seniorów – co jeszcze można zrobić, by je ograniczyć

Oprócz przystosowania przestrzeni, w której starsi ludzie spędzają dużo czasu, bardzo ważna jest regularna aktywność pod okiem fizjoterapeuty. Ćwiczenia ukierunkowane na poprawę mobilności i zmysłu równowagi oraz wzmacniające mięśnie i stawy, to podstawa w profilaktyce upadków. Poza tym aktywność fizyczna jest częścią profilaktyki osteoporozy, na którą narażonych jest wielu seniorów.

Źródła:

1. scispace.com/pdf/ocena-stabilnosci-posturalnej-u-osob-powyzej-65-r-z-z-2azm1u6j3d.pdf
2. wsparciedlaopiekuna.pl
3. www.praktycznafizjoterapia.pl/artykul/metody-oceny-ryzyka-upadkow-osob-starszych